Zelf de brug ophalen en het verkeer regelen. Keurig om de fuiken manoeuvreren en zien hoe een reiger een paling vangt. Maar vooral: familieherinneringen ophalen. Tineke ging in Reeuwijk terug naar haar roots en Dorien legde de schilderachtige Reeuwijkse Plassen vast.
Zelden bezoek ik Reeuwijk, maar ‘Reeuwijk’ komt bij ons thuis best vaak langs. In de vele familie-anekdotes over de Van der Starres van Reeuwijk. En in gevleugelde uitdrukkingen. Zo doen wij altijd nog snel een ‘Dirkje’ voor we ons huis verlaten. Vernoemd naar mijn oudtante Dirkje, die op zondagochtend aan het raam bijhield wie van haar buren al naar de kerk vertrok. Dan holde ze zenuwachtig naar het toilet en nam snel haar plek aan het raam weer in. Dit herhaalde zich net zo lang tot het blijkbaar haar beurt was en zij het huis kon verlaten. Na een laatste zenuwplasje uiteraard. Tante Dirkje is er al lang niet meer, haar huis is zelfs afgebroken. Maar de toren van de kerk zien we nog altijd fier boven de bomen uitsteken als we bij restaurant ’t Wapen van Reeuwijk de plas opvaren.
Messentrekkerij
De ’s Gravenbroekse plas is een van de dertien Reeuwijkse Plassen. Ze zijn merendeels in de 18de eeuw uitgegraven. Het waren de hoogtijdagen van de turfwinning en Reeuwijkse turf werd vooral opgestookt in de pottenbakkerijen en bierbrouwerijen van het nabijgelegen Gouda. De plassen zijn van elkaar gescheiden door smalle weggetjes, met slootjes aan weerszijden. Hier ontstonden in de loop der tijd kleine, geïsoleerde woongemeenschappen. Het ging er daar, aldus de familieverhalen, behoorlijk ruig aan toe. Denk aan alcoholisme, messentrekkerij en stroperij. Tegenwoordig zijn de plassen vooral recreatiegebied, waar je kan varen, surfen, zwemmen en wandelen en fietsen over de smalle weggetjes.
Gerookte paling in Parijs
Via een smalle doorgang varen we de plas Elfhoeven op. Langs de oevers steken stokken boven het water uit, ten teken dat daar op paling wordt gevist. Mijn overgrootvader was hier palingvisser en -roker. Dat deed hij zo goed dat hij in de jaren voor de Eerste Wereldoorlog op bestelling leverde aan restaurants in Brussel en Parijs. Helaas keek hij ook graag diep in het glaasje en verwaarloosde hij het werk. Paling bleef evengoed populair in de familie. Jaren later bezocht opa’s kleinzoon, mijn vader, als Reeuwijks gemeenteambtenaar de mensen thuis en kreeg hij geregeld een maaltje op eikenhout gerookte paling mee. Paling eet ik uit principe al jaren niet meer, maar het water loopt me bij de herinnering nog altijd in de mond.
Brugwachtertje spelen
Het bruggetje tussen de grote en kleine Elfhoevenplas is nog hoog genoeg om onderdoor te varen, maar als we van de plas Nieuwenbroek doorsteken naar de Gravekoop moeten we aan de bak. We halen de brug op en mogen persoonlijk het verkeer stil zetten! Eerst gaat het nog met een ferme druk op de knop, maar bij de volgende brug naar Groot Vogelenzang draaien we zelf aan het wiel en trekken we de slagbomen met de hand naar beneden. Best leuk, brugwachtertje spelen!
Herberg annex bordeel?
De plassen zijn hier klein en de huisjes oud en schilderachtig. Ik ging hier als kind al varen. In de vakantie huurde mijn vader een roeiboot bij zijn ome Kees en toerden we over de Grote en Kleine Vogelenzang. Ome Kees was timmerman en bouwde zelf boten. Met de verhuur van kano’s en roeiboten verdiende hij wat bij, want het leven was zelden een vetpot aan de Reeuwijkse Plassen. Hier staat ook het pand waar, we duiken even de 19de eeuw in, mijn over-overgrootouders een herberg dreven. Daar ging het er als gezegd dus ruig aan toe en fluisteren latere generaties zelfs wat verlekkerd dat het pand een bordeel huisvestte. Pure speculatie, zeggen anderen. Een mooi verhaal is het wel.
Spartelende paling
En om mijn boottrip down memory lane compleet te maken zien we vlak voor het eind een blauwe reiger muisstil aan de waterkant de diepte in staren. In een flits schiet zijn snavel het water in en verschijnt een spartelende paling in ons blikveld. Die gaat hij zo lekker oppeuzelen. Hij wel.
Lokaal bijgeloof
Eind 19de eeuw woonde vlakbij Reeuwijk ene Baldwina van Dijk. Zij had onverklaarbare krachten. Kon een boer een in de sloot gevallen paard of koe niet zelf uit het water trekken, dan werd ‘Vrouw van Dijk’ gehaald. Ze aaide het dier over het hoofd, zei ‘kom er maar uit, beessie’ en het dier sprong zonder hulp het water uit. Ook zieke mensen en dieren genas zij met één streek over de pijnlijke plek. Baldwina kreeg als bijnaam ‘de strijkster’. Ze droeg een dun doekje om haar rechterwijsvinger en daarmee ‘streek’ zij over zere plekken of onmachtige dieren. Zoals dat vaak gaat bij mensen met onverklaarbare kwaliteiten was men ook bang van Baldwina. Zo zou ze hebben gekeken naar een paard, dat de volgende dag ernstig ziek werd. Ook zou ze ziektes overbrengen van mens op dier.
Gelukkig leefde Vrouw van Dijk in de 19de eeuw en niet een paar eeuwen eerder. Dan hadden de verdenkingen haar misschien naar Oudewater gevoerd. Daar, in de Waag, hing een weegschaal waarop mensen werden gewogen na beschuldigingen van hekserij. In die tijd geloofde men dat heksen geen normaal menselijk gewicht hadden. Een weegproef moest dit uitwijzen. Werd je ‘te licht bevonden’, dan liep je gevaar officieel te worden vervolgd en zelfs veroordeeld tot de brandstapel.
Reeuwijk praktisch
Horeca en bootverhuur
Café-bistro ’t Wapen van Reeuwijk (met fijn terras aan het water en verrassende menukaart) verhuurt fluisterboten voor maximaal 8 personen. € 60 voor 2 uur, € 95 voor 4 uur (aanbevolen als je naar de kleine plassen wil varen). Dagelijks vanaf 10.00 uur (Notaris d’Aumerielaan 17, 2811 HS Reeuwijk, T 0182-39 23 64, www.wapenvanreeuwijk.nl).
Te voet
Op onze website wandelingen.info vind je meer informatie over en links naar wandelroutes in Reeuwijk. Je kunt meerdere Reeuwijkse Plassen ‘rond’ wandelen.
De leukste hotels
Logeren in Reeuwijk
B&B Pax Tibi is een fijn verwenadres in een historische boerderij op het Reeuwijkse platteland. Je verblijft in een sfeervolle kamer met eigen sanitair en krijgt ’s ochtends een uitgebreid ontbijt. Een goede uitvalsbasis voor zowel de Reeuwijkse Plassen als het historische stadje Gouda.
Direct aan het water van de plas Nieuwenbroek verblijf je in vakantiehuis ‘Reeuwijkse Plassen’. Het houten pand is gezellig ingericht en heeft een tuin aan het water. Op regenachtige dagen kijk je vanuit het huis weids uit over het water. Geschikt voor een langer verblijf.
Heb je wat langer de tijd (vanaf 4 nachten), dan is Landal De Reeuwijkse Plassen ook een aanrader. De vakantiehuizen zijn luxueus ingericht (deels met sauna), liggen vaak aan het water en bieden een waterroute naar de meest noordelijke van de Reeuwijkse Plassen. Ook een goede uitvalsbasis voor het verkennen van het Groene Hart. Gouda, Leiden en zelfs de grote steden zijn binnen een half uur bereikbaar per auto.
Dit artikel is eerder geplaatst in VLOT Magazine.
