De wilde Veluwe: van ‘Big Three’ tot Schotse burger

Edelhert, ree en wild zwijn. Van de Nederlandse Big Five kun je alleen bever en zeehond niet spotten op de Veluwe. Het is echt genieten tijdens een safari met de boswachter of als je zelf op stap gaat. En ’s avonds schuif je in een knusse herberg aan voor een kruidig wilddiner. Welkom op de wilde Veluwe.

“De wolf verwacht ik hier al binnen tien jaar.” Boswachter Henk Ruseler krijgt de vraag wel vaker. Nu er in Nederland met enige regelmaat een wolf opduikt, is de verwachting dat het niet lang meer duurt tot er zich wolven vestigen*. En waar zou dat beter kunnen dan op de Veluwe, het grootste aaneengesloten natuurgebied van het land? Voor vandaag concentreren we ons nog even op het wild dat Nationaal Park De Hoge Veluwe anno nu bevolkt. Gespannen observeren we een kudde moeflons, waarvan mannetjes met hun ronde hoorns een schijngevecht houden en de dames even later in elegante galop het decor uit rennen. Echt de wilde Veluwe!

Het ‘gouden uurtje’

Boswachter Ruseler wijst bezoekers op de beste plekken om edelhert, ree, vos en wild zwijn te spotten. Maar ook als je zelf op pad gaat in de regio stuit je geregeld op wilde dieren. Op de plattegrond van het park staan de beste locaties zelfs aangegeven en daar staat aan het eind van de middag dan ook een rij liefhebbers klaar met hun telelenzen. De bronsttijd, waarin de edelherten de hinden imponeren door te burlen, is helaas al voorbij. Maar tijdens het ‘gouden uurtje’ kort voor zonsondergang komen reeën en herten hier bijna dagelijks grazen aan de rand van bos en veld.

Kunst en jagen

Nationaal Park De Hoge Veluwe neemt een aparte plek in op de Veluwe, een natuurgebied dat in totaal circa 1000 vierkante kilometer omvat. De Hoge Veluwe is namelijk particulier grondbezit en met rasters omheind. De circa 350 edelherten en reeën, 50 wilde zwijnen en 200 moeflons zwerven alleen hier rond en zijn relatief makkelijk te spotten. Over het ontstaan van het park komen we meer te weten in Jachthuis Sint Hubertus. Dit was het woonhuis van Helene en Anton Kröller-Müller, een puissant rijk echtpaar waarvan zij kunst verzamelde en hij graag ging jagen. De bekende architect H.P. Berlage ontwierp het huis als een Gesamtkunstwerk. Dat wil zeggen dat elk detail zijn signatuur droeg, tot de tegeltjes, het bestek en de stand van de schroeven aan toe.

Een kale vloer

“Dit leidde tot onenigheid met de Kröller-Müller’s. Die liep zo hoog op dat zij de Belgische kunstenaar en huisvriend Henry Van de Velde vroegen het werk af te maken”, vertelt de gids tijdens de rondleiding door het huis. Anton importeerde intussen een kudde moeflons, wilde schapen uit Corsica, en noemde het huis naar Sint Hubertus, beschermheilige van de jagers. Helene kocht kunst en liet deze na haar dood door Van de Velde samenbrengen in een naar haar vernoemd museum op het terrein. In het huis zien we meermaals de gevolgen van de botsende karakters van Berlage en Helene. De architect zorgde er voor dat de eigenaren de inrichting niet konden wijzigen en zijn kunstwerk verstoren. Zo liet Berlage de vloer kaal onder het kleed waarop de eettafel staat. Het verschuiven van de tafel zou de symmetrie van de eetkamer aantasten.

Schotse burger

’s Avonds schuiven we voor een Veluws diner aan in Hotel Kruller. Op deze plek in Otterlo staat al sinds de tijd van Napoleon een herberg en de huidige eigenaren verbouwden deze tot een eigentijds Grand Café. Het is er huiselijk, zoals dat hoort op een avond dat het vroeg donker is en de kachel aan gaat. Op het menu veel aandacht voor gerechten van de streek en het seizoen, dus dat betekent vandaag wild op de kaart. Van reebiefstuk en ‘wisselend vlees van de Veluwe’ tot een ‘Burl-Plank‘: een plankje voor bij de borrel met duiffilet, salami van zwijn, wildpaté en loempia van eend. Ook leuk: de Schotse burger, een hamburger van vlees van Schotse Hooglander.

Bijzonder verjaarscadeau

Eigenares Sonja Theunissen ontwikkelde dit gerecht als verjaarscadeau voor haar moeder (die een koe ‘voor rond het huis’ op haar verlanglijstje had gezet). Na afloop van het feestje bleek het stevige en rijk smakende vlees zo in de smaak gevallen dat de Schotse burger mocht blijven. Ook dat is de Veluwe: altijd een mooi verhaal bij het eten. En wat bijzonder is: zelfs de vegetariër heeft in Otterlo een fijne avond: gevulde paddenstoelen vooraf en als hoofdgerecht ‘Vergeten groenten’. Een gerecht van geroosterde koolrabi, koolraap, pastinaak, biet, beignets van bataat en mosterdboter.

Spiedend edelhert

De volgende ochtend maken we een boswandeling in een ander Nationaal Park, de Veluwezoom. Vanaf het bezoekerscentrum in Rheden gaan we op weg naar observatiepost Herikhuizen. Hier kunnen we vanachter een scherm speuren naar wild. Bij deze ruïne van een oude boerderij melden zich geregeld edelherten, reeën, zwijnen, vossen en dassen. Behalve vandaag, zo blijkt. Maar als we verderop even uitrusten op een bankje, voelen we ons ineens een beetje bekeken. We spieden wat rond en kijken recht in twee ‘reebruine’ ogen. Half verscholen tussen de bomen, maar dichtbij genoeg staart een edelhert met een prachtig gewei ons aan. We kijken elkaar zeker een minuut bewegingsloos aan. Dan staan we voorzichtig op en lopen verder. Het hert blijft staan en kijkt ons na. Precies zoals het hoort: hij is hier thuis!

De wilde Veluwe praktisch

De beste reisgidsen

De leukste hotels