Friesland is bekend om haar weideland, meren en ‘elf steden’. Maar met een kustlijn van zo’n 200 kilometer is de Friese kust een fijne bestemming voor een vakantie aan zee. Met kliffen, haventjes en visrestaurants. En steeds weer die Friese trots op het onverzettelijk verleden. Leaver dea as slaef!
Een statig bos met brede lanen en eeuwenoude bomen. Dat is niet de verwachte start van een vakantie aan de kust. Maar schijn bedriegt. De lanen en het ‘Freulepaadsje’, vernoemd naar de adellijke dame aan wie dit Rijsterbos ooit toebehoorde, voeren ons al snel naar het Mirnser Klif. Een zandstrand aan het groenblauwe water van het IJsselmeer met een heus strandpaviljoen. We zijn hier in Gaasterland, een keileembult in het zuidwesten van Friesland. Toen de zee er nog tegen het land beukte braken geregeld stukken land af, die na de afsluiting van de Zuiderzee begroeid raakten. Dat zien we ook op het Oudemirdumer Klif, waar we vanaf de bovenrand weids uitkijken over het water. Oké, het zijn hier niet precies de beroemde kliffen van Dover, maar de Friese kliffen bekennen wel kleur en we spreken er onze moerstaal.
Leaver dea as slaef!
Geen slavenbestaan
Hoewel, onze moerstaal? Als we verder rijden langs het water, zien we bij het Roodeklif een zwerfkei met de tekst ‘Leaver dea as slaef’ (Liever dood dan slaaf). Deze herinnert aan de Slag bij Warns in 1345. De Friezen verjoegen er de Hollanders, een belangrijke stap in hun zucht naar onafhankelijkheid (de provincie is onder meer tweetalig). De overwinning wordt zelfs nog jaarlijks herdacht. We eten een visje in Laaksum, het schattige kleinste vissershaventje van Nederland, en trekken verder noordwaarts. In het stadje Hindeloopen herinneren de statige kapiteinshuizen aan de tijd dat de handel met landen aan de Oostzee floreerde. Nu is het een toeristische bestemming en liggen er vooral zeilboten in de haven.
Brood, boter en groene kaas
Na Makkum passeren we de Afsluitdijk en snuiven we de zilte lucht op van de Waddenzee. In het dorp Kimswerd raakt die nog even vermengd met het zweet van de Friese vrijheidsstrijd als we het standbeeld van Grutte Pier bekijken. Deze lokale boer werd legendarisch door zijn lengte en kracht. Hij maakte 500 jaar terug met zijn 2,13 meter lange zwaard vele Saksische en Bourgondische invallers een kopje kleiner. Om te voorkomen dat hij zijn eigen volk slachtofferde dwong hij de krijgers eerst een zin in het Fries te zeggen. Bûter, brea en griene tsiis, wa’t dat net sizze kin is gjin oprjochte Fries. Oftewel: boter, brood en groene kaas, wie dat niet zeggen kan is geen echte Fries. Struikelde de krijger over de woorden, dan was het voor hem einde verhaal.
Licht en sterren
Niet alleen is de lucht hier zilter, de wind is frisser en de groene weiden maken plaats voor stoere klei en akkerbouw. We zijn in Het Bildt, vruchtbare grond die op zee werd gewonnen. De sfeer is er wat ruig en alternatief. Er wonen veel kunstenaars, die worden aangetrokken door de stilte, de weidsheid en het prachtige licht boven zee. “Het is hier ook goed sterren kijken”, vertelt de ober van restaurant De Zwarte Haan. “Op een donkere nacht kun je zo’n 3500 sterren onderscheiden.” Het is lunchtijd en op het zonnige terras genieten we van lokale specialiteiten als blauwe kaas uit Wolvega, garnalen uit de Waddenzee en Frysk Hynder Whisky mosterd van bierbrouwer en distilleerderij Us Heit. Na het eten waaien we lekker uit op de zeedijk en zien we Terschelling en Ameland in de verte.
Tot je middel in het slik
Dat de Waddeneilanden dichterbij liggen dan het lijkt, zien we de volgende ochtend tijdens een wandeling over de zeedijk bij het dorpje Wierum. Het is laagtij, de zee is drooggevallen en groepjes mensen lopen het water in. Het zijn wadlopers, misschien wel onderweg naar Ameland, maar waarschijnlijker op pad naar de Engelmansplaat. Deze zandplaat ligt op 5 kilometer van de Friese kust en is geschikt voor onervaren lopers. Want wadlopen is zwaar. Je waadt door het water en zakt soms tot je middel in het slik. Maar het idee van wandelen op de zeebodem, zeehonden zien en een unieke prestatie neerzetten maakt de inspanningen meer dan goed.
De zeebodem stofzuigen
Wij trekken verder naar de vissershaven van Lauwersoog, waar je in de zomer de boot kan nemen naar Engelmansplaat. Het ruikt er zalig naar versgebakken vis, verkrijgbaar bij vishandels en op terrasjes. We zijn hier aangeland bij het laatste deel van de Friese kust: het Lauwersmeer. Ooit was hier de Lauwerszee, toen kwam er een dijk en nu is er een Nationaal Park van water en nieuw land. We fietsen rond de vroegere zee en stoppen om vogels te kijken vanuit een observatiehut. Het meer is een populaire rust- en foerageerplek voor trekvogels. In het voorjaar arriveren er kluten en lepelaars uit het zuiden. We zien een lepelaar de bodem ‘stofzuigen’, altijd een fascinerend gezicht. Er staat een stevige wind van zee en vlak voor de finish leggen we voor een potje vissoep aan bij restaurant Het Booze Wijf. Een vriendelijke plek gelukkig, net als overal langs de Friese kust.
De beste reisgidsen
De mooiste plekjes in Friesland
Met de provinciegidsen van Marleen Brekelmans ontdek je de écht bijzondere plekjes van Nederland! Een dagje, weekendje of weekje weg in Friesland voelt als een verfrissend bad. In deze gids vind je niet álle restaurants, hotels, dierentuinen, pretparken en musea, maar een persoonlijke selectie van blijmakers. Van plekjes waar je hart sneller van gaat kloppen. Plekjes verstopt in het bos, wandelingen die het waard zijn, idyllische thee- en pluktuinen, leuke terrassen, mooie vergezichten en verrassende logeeradressen: plekken waar je nét even meer geniet. Ook leuk voor locals.
De leukste hotels
Logeren langs de Friese kust
Hotel Jans is een historische herberg met moderne kamers en een fijn restaurant pal aan het Rijsterbos.
’t Maerhus: knus en aantrekkelijk geprijsd appartement aan het IJsselmeer in Hindeloopen, met een heerlijk bed, ruime badkamer en kitchenette. Strandhotel Vigilante: gezellig en ruim hotel aan het IJsselmeerstrand, met in het restaurant Friese specialiteiten.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd in Het Laatste Nieuws (B).
