Het subtropische Madeira is meer dan alleen een bestemming voor rustzoekers die de kou ontvluchten. Moderne musea en hippe terrassen gaan er hand in hand met spectaculaire wandelroutes en winkels van modeketens. Ga je mee op stedentrip Funchal?
Verder weg in Europa kom je bijna niet. Madeira ligt in de Atlantische Oceaan, noordelijk van de Canarische Eilanden en ruim 600 km van de Marokkaanse kust. De Portugese ontdekkingsreizigers Zarco en Teixera ontdekten het in 1418, toen ze er onderweg naar West-Afrika strandden. Het vruchtbare eiland werd al snel gekoloniseerd voor de verbouw van suikerriet en druiven. En het raakte, met zijn zachte klimaat, in trek bij oud-kolonialen.
De sfeer van toen is goed merkbaar in hoofdstad Funchal, met zijn elegante huizen, lommerrijke lanen en chique terrassen. Ze katapulteert je zo in de tijd van honderd jaar terug. Die tref je het ‘smakelijkst’ in Reid’s Palace Hotel, aan de afternoon tea. Denk: overdekt terras met zwart-wit geblokte tegels, rieten stoelen, zeezicht en een etagère met lekkernijen. Je waant je direct in een moordmysterie van Agatha Christie. Die was hier dan ook een graag geziene gast.
Stijgen…
Een leuke bestemming voor een halve daguitstap is Monte, de tuinstad boven Funchal. Omhoog gaan we met de kabelbaan Teleféricos da Madeiras. Die vertrekt vanuit de oude stad en trakteert ons onderweg op een weids zeezicht. We wandelen wat door de keienstraatjes en over pleintjes, bestellen op een terras een bica con bolo de arroz (espresso met rijstcake). En nemen een kijkje bij de witte kerk Nossa Senhora do Monte. Die trok dankzij haar feeërieke verlichting gisteravond al onze aandacht. Ze is opgedragen aan Maria, die hier naar verluidt eens verscheen aan een herderin. De godsvruchtige Portugezen geloven dat de zilveren Maria hen behoedt voor rampen.
…en dalen
Op Mariahemelvaart (15 augustus) beklimmen bedevaarders de kerktrappen op hun knieën en wordt het beeldje in processie door Monte getrokken. Ook vandaag doet een bejaarde vrouw geknield boete op de trappen, ondersteund door haar al even bejaarde man. Een ontroerend beeld, dat contrasteert met dat van de straat onderaan de kerk. Tientallen in het wit geklede mannen, met strohoed en stevige remschoenen, staan er klaar om toeristen per toboggan naar beneden te brengen. De rieten korven met houten glijders dienden vroeger voor een snel goederentransport naar Funchal. Nu vormen ze een attractie. Het gegil is niet van de lucht, maar gelukkig wordt iedereen 2 km verder bergafwaarts veilig afgezet in buitenwijk Livramento. Daar wachten taxi’s voor de rit terug. Tip: wandel terug naar Funchal over de makkelijk te volgen wandelroute Levada do Bom Sucesso (de ‘Veel-succes-levada’).
Boven de wolken
We hebben tijdens onze stedentrip Funchal een slechte middag gekozen voor een uitstapje naar de bergen. Dat bedenken we als we met de huurwagen door de dichte mist naar Pico do Arieiro (1818 meter) klimmen. Maar niets is minder waar. Vlak voordat de weg eindigt bij een restaurant, stijgen we boven de wolken uit. De lucht is strakblauw en de temperatuur flink gedaald. We gaan een wandeling maken in de richting van de hoogste top van Madeira: Pico Ruivo op 1861 meter. De complete tocht duurt zeven uur. Wij doen vandaag alleen een heen-en-weer naar het eerste uitzichtpunt, Nino da Manta (Buizerdsnest). Dat is evengoed een pittige tippel van anderhalf uur over een smal pad. Met af en toe een steil klimmetje en soms een blik in de afgrond. Wolken hangen in de ravijnen en bieden doorkijkjes in het groene dal. Magisch!
Verkleumde botten
Tegen de avond warmen we in het wat lager gelegen Ribeiro Frio weer op bij snackbar Flor da Selva. Het houtvuur knappert en de barman maakt voor ons de lokale borrel poncha. Een cocktail van brandewijn, citroensap en honing, die ervoor zorgt dat onze verkleumde botten na een paar slokjes terug warm aanvoelen. Wat een fijn oponthoud!
Madera van Madeira
Dé drank van Madeira heet madera. Over het ontstaan doet een verhaal de ronde. De Britten sloegen onderweg tussen het moederland en de Aziatische koloniën wijn in op Madeira. Toen een schip eens werd tegengehouden in Hongkong en met vracht en al moest terugkeren, beval de kapitein de wijn overboord te kieperen. Maar een eigenwijze matroos proefde ze eerst en vond ze heerlijk. Hij smokkelde een vaatje mee, liet de wijn thuis proeven door een kenner en de rest is geschiedenis. De kenner nam de madera meteen in productie.
Proeven en wankelen
Op diverse plekken in Funchal kun je aansluiten bij een rondleiding met proeverij. Zoals in de Old Blandy-wijnkelders van voormalig klooster Adegas de São Francisco. De gids doorspekt haar verhaal met anekdotes. Zo bleven zeelieden lange tijd met de jonge wijn op en neer varen naar de evenaar, in de veronderstelling dat die magische passage de smaak beïnvloedde. Het was echter het deinen op zee en de hitte onderweg die de wijn zo smakelijk maakte. Anno nu wordt dit proces in ovens gesimuleerd. De tour eindigt in het proeflokaal bij een treetje met vier glaasjes madera: van beendroog (het aperitief Sercial) via de goudgele Verdelho en de halfzoete Bual tot de zoete Malvasia voor na de maaltijd. De hoeveelheden zijn klein, maar toch staan we na afloop wat wankel op de benen.
Souvenirshoppen
Het is goed shoppen tijdens een stedentrip Funchal. Een traditionele plek is Mercado dos Lavradores, de in art-decostijl opgetrokken, overdekte markt. We kijken vanaf de bovenverdieping naar het rumoer beneden. Daar worden reusachtige tonijnen van hun ingewanden ontdaan. De lokale lieveling, espada, wordt keurig op rij gelegd. Met zijn zwarte huid, grote ogen en messcherpe tanden oogt hij angstaanjagend, maar hij smaakt uitstekend. Voor mode, schoenen, tassen en luxe accessoires kunnen we kiezen uit enkele winkelcentra. Zoals Forum Madeira, La Vie Shopping Centre (waar zelfs bussen heenrijden) en Marina Shopping Centre (bij de haven). Maar het liefst struinen we toch rond in Zona Velha, de oude stad. In de lage huisjes, waar vroeger hele gezinnen sliepen, zijn nu kunst- en cadeauwinkeltjes gevestigd. Je kan er in alle rust rondkijken. Niet altijd trendy, wel authentiek.
En verder op Madeira
● Casa das Mudas is een hip museum voor moderne kunst in Calheta. De exposities zijn te zien in een serie bunkerachtige gebouwen boven op een klif. Het spectaculaire zeezicht krijg je er gratis bij (half uur met de auto vanuit Funchal).
● Het kleine eiland Porto Santo biedt wat Madeira niet heeft: goudkleurige stranden met (naar men zegt) heilzaam zand. In het hoogseizoen kun je er in de disco’s feesten tot je erbij neervalt. De rest van het jaar is het er paradijselijk rustig.
● een avondje uit in Funchal: begin op het terras van Café do Teatro, een plek voor zien-en-gezien-worden (Avenida Arriaga) en ga dineren in Nini Andrade Silva (op de pier). Zin om op z’n Portugees weemoedig te worden met fado muziek? Ga dan eten of iets drinken bij Arsénio’s in Rua de Santa Maria 281).
● Wandel je graag, maar houd je niet van klimmen? De paden langs levadas (irrigatiekanaaltjes) volgen hoog boven zee de omtrek van het eiland. Ver van de toeristendrukte is stilte gegarandeerd, maar je hebt beter geen last van hoogtevrees. Onze absolute tip: het Folhadal.
Dit reisverhaal is de bewerking van een eerder gepubliceerd artikel in Het Laatste Nieuws (B).
De beste reisgidsen
Reishandboek Madeira
In onze eigen reisgids over Madeira nemen we je mee langs de mooiste plekjes van Madeira en het kleine eiland Porto Santo. Je vindt er uitgebreide beschrijvingen in van Funchal en haar vele musea. We maken een rondreis langs de kust van Madeira, inclusief (wandel)uitstapjes naar het binnenland. Met tal van tips voor logeren en eten, boeiende kaders over de geschiedenis, gewoontes en de keuken van het eiland (Elmar, 2023).
Wat & Hoe Madeira Hoogtepunten
Wat & Hoe Hoogtepunten is het ‘kleine zusje’ van de Wat & Hoe reisgids (zelfde auteur). Deze serie is vooral geschikt voor reizigers die in korte tijd veel willen zien en nergens blijven hangen. In deze editie vind je ook wandel- en autoroutes en een prima hoofdstuk over Porto Santo. Plus insider tips voor logeren, eten, winkelen en uitgaan. Met Top 10-selectie en lijst met hotspots. Biedt veel waar voor je geld (Kosmos Uitgevers, 2019).
Rother wandelgids Madeira
De Rother wandelgids Madeira is een uitstekende gids voor als je veel wil wandelen op Madeira. Je vindt er 50 wandelroutes in, onderverdeeld in ‘makkelijk’ (18 routes), ’tamelijk moeilijk’ (26 routes) en ‘zwaar’ (6 routes). De hierboven beschreven wandelingen zitten daar ook bij. De informatie per route is compleet, met een routebeschrijving, duidelijke kaart en pictogram met hoogteverschillen. Elmar, 2024
De fijnste hotels
Logeren op Madeira tijdens een stedentrip Funchal
Een heel fijn en persoonlijk plekje bieden de eigenaren van Vitorina Corte Guesthouse. Dit kleine pension in een prachtig huis vlak achter Forte de Sao Tiago (Zona Velha) biedt zowel goedkope kamers met gedeelde badkamer als een luxe suite met eigen sanitair en balkon. De meeste kamers hebben zeezicht en gasten kunnen gebruikmaken van de keuken.
Five Design Rooftop By Storytellers biedt stijlvolle accommodatie in een rustig straatje vlakbij de kathedraal. Hoe hoger je zit hoe mooier het uitzicht over de stad, de bergen en de zee. De appartementen hebben een basic keuken en ontbijt wordt (optioneel) geserveerd in een cafeetje verderop in de straat.
The Wine Lodges is gevestigd in het straatje direct achter The Old Blandy. De stijlvol ingerichte appartementen zijn voorzien van houten vloeren, ruime keukens en badkamers. Enkele appartementen hebben een balkon, de andere alleen ’tuinzicht’.
