Een aangename mix van historie, moderne kunst en fraaie natuur. Dat is de hoofdstad van Groothertogdom Luxemburg. De ideale bestemming voor een stedentrip Luxemburg: compact, boeiend en overzichtelijk.
Strategische rots
Luxemburg-stad werd ooit gebouwd op een rots boven de rivier Alzette. Een strategische keuze, bewoners zagen een vijand al van verre aankomen. Vanaf deze rots breidde de stad zich noodgedwongen ook naar boven uit. Dat leidde tot een stad met drie niveaus, elk met zijn eigen charme. De historische stad in het midden. De dorpse wijk langs de Alzette. En de bovenstad, waar je naast de Europese Wijk enkele bijzondere musea vindt en schitterend uitkijkt over de omgeving.
Niet te missen!
Luxemburg-stad is een populaire bestemming voor een stedentrip. Je vindt hier een ruime keuze aan hotels en restaurants. Plus een groot aanbod aan musea, die niet zelden ook als gebouw heel bezienswaardig zijn. Vanuit hier kun je een prachtige wandeling maken naar het dorp Grund aan de Alzette. En na een korte wandeling sta je in de bovenstad, die naast een fraai uitzicht twee bijzondere musea te bieden heeft. In dit artikel nemen we je mee naar de niet-te-missen attracties van de historische stad.
Gekke bekken trekken
Het vrij grote Groothertogelijk Paleis lijkt wat misplaatst op een intiem pleintje hartje historische stad. Fotografen klagen dat de gevel nooit volledig in de zon staat. En dat je het paleis alleen schuin van voren kan fotograferen. De meeste toeristen hebben vooral aandacht voor de wacht.
Twee mannen in uniform, de een kaarsrecht voor een wachthokje. De ander marcheert naar het uiteinde van de voorgevel, draait zich om en marcheert terug. De wacht wisselt, de ander marcheert heen en weer. En zo gaat het de hele dag door. Nogal saai? Nee, je kan er best een tijdje naar kijken, je wordt er misschien zelfs rustig van. En het is ook spannend. Vallen ze uit hun rol? Nee, zelden of nooit. Ondanks al die toeristen die vlak voor hen op de foto gaan, gekke bekken trekken en de wacht proberen af te leiden. Dat mag je best een prestatie noemen.
Nederlands tintje
Het Groothertogelijk Paleis wordt nog altijd bewoond door de groothertog en zijn familie. ’s Zomers, als de familie elders verblijft, is de residentie open voor publiek. Het oudste nog bestaande deel van het pand dateert van 1573 en was het woonhuis van de gouverneur van Luxemburg. De huidige façade, in Vlaamse Renaissancestijl, maakte hier deel van uit. Later deed het gebouw dienst als prefectuur en zetel van de regering. Na de dood van koning Willem III, in 1890, werd Luxemburg onafhankelijk van Nederland en koos de kersverse groothertog het paleis uit als zijn winterresidentie. Tijdens de rondleiding bekijk je imposante staatsiezalen, verfraaid met kroonluchters, wandtapijten, muurschilderingen, sierlijk stuc- en houtsnijwerk. En de bekende gezichten van de eerste drie koningen van Nederland. Willem I, Willem II en Willem III waren tot 1890 namelijk ook groothertog van Luxemburg.
Museum voor Historie en Kunst (MNHA)
Op weinig plekken ervaar je zo direct hoe hoog Luxemburg-stad ligt. Je stapt het museum op straatniveau binnen en daalt vervolgens per glazen lift dwars door de rots af naar beneden. Schitterend wordt daarbij gebruik gemaakt van het contrast tussen de ruwe muren en de moderne en lichte inrichting van de museumzalen. Extra bijzonder omdat dit museum zich voor een groot deel richt op de historie van Luxemburg (stad en land). Het museum is ook nog bovengronds gevestigd in een modern hoofdgebouw en enkele historische herenhuizen. Je kan voor dit museum gerust een dag uittrekken.
Van archeologie en de Romeinen
Op -5 start je met de afdeling Archeologie. Fraai uitgelicht biedt deze expositie een overzicht van de rijkdom die sinds de 17de eeuw in Luxemburg is opgegraven. Munten, mozaïeken, sieraden, beeldhouwwerk en huisraad vanaf de prehistorie tot de vroege middeleeuwen. Veel aandacht is er voor de Gallo-Romeinse tijd. De Duitse stad Trier, niet ver van de Luxemburgse grens, was de grootste en belangrijkste Romeinse stad ten noorden van de Alpen en dat had ook zijn invloed op het gebied dat nu Luxemburg vormt. De expositie is zowel chronologisch als thematisch ingericht en bijzonder leerzaam.
Geld en interieur
De wereld van geld en medailles wordt uitgelicht in een aparte expositie, die start op niveau +1. Gouden munten, prestigieuze decoraties, zeldzame bankbiljetten (zoals de eerste die in het land werden uitgegeven). Maar ook een kristallen ring uit de 2de eeuw voor onze jaartelling, een gouden florijn uit 1325 met de beeltenis van Jan de Blinde (graaf van Luxemburg), een zilveren ecu, Frans noodgeld uit 1795 en een medaille van groothertog Willem IV uit 1908. Hier start ook een tour door historische Luxemburgse interieurs. De expositie Arts & Crafts toont hoe de inwoners tussen de Renaissance en de 21ste eeuw hun huizen inrichtten en decoreerden. Zij kozen vaak niet alleen voor Luxemburgse ontwerpen, maar werden ook beïnvloed door buitenlandse modes. Van staande klokken, een 17de-eeuwse vuurplaats en de eerste auto uit 1895 tot reclameposters, een Art Deco-kast en een 18de-eeuwse koffiepot.
Oude en moderne kunst
Ten slotte biedt het museum een uitgebreide collectie schone kunsten vanaf de 13de eeuw. Een van de topstukken is een zicht op Luxemburg-stad van de beroemde Engelse schilder William Turner (1775-1851). Van Lucas Cranach de oudere hangt er een schilderij met de titel ‘Liefdadigheid’, van rond 1536. Wereldberoemde moderne kunstenaars worden vertegenwoordigd door onder anderen Picasso (‘Zicht op Cannes in de schemering’ uit 1960) en Magritte (‘Levend model’ uit 1952). Van Luxemburgse kunstenaars vind je hier werk van onder anderen Auguste Trémont, Joseph Kutter en Jean-Baptiste Fresez. Naast de vaste collectie organiseert het MNHA tijdelijke exposities.
Lëtzebuerg City Museum
Achter een glazen façade hartje oude stad nodigt dit museum over de geschiedenis van de stad Luxemburg zijn bezoekers uit om de diepte in te gaan, net als in MNHA langs de ruwe muren van deze in de rotsen uitgehakte verdiepingen. Het Lëtzebuerg City Museum verpakt de geschiedenis in een modern, interactief jasje. Het vertelt het verhaal van meer dan duizend jaar stadsgeschiedenis: the Luxembourg Story. Hoe de vesting werd opgebouwd en hoe inwoners de kost verdienden. Ook aandacht voor de weg die de stad aflegde van de eerste graven van Luxemburg (onder wie Jan de Blinde en Siegfried van Lotharingen) via het Huis van Oranje Nassau naar het huidige groothertogdom. In totaal gaat het om tien verhalen die samen een beeld geven van Luxemburg-stad als hoofdstad en onderdeel van Europa.
Kazematten van Bock
Hoog boven de Alzette ontdek je waarom Luxemburg ooit de eretitel ‘Het Gibraltar van het noorden’ kreeg. De Kazematten van Bock vormen een 23 kilometer lang netwerk van gangen, trappen en tunnels. De term kazemat is afkomstig van het Griekse woord chasmata. Dit is een versterkte ruimte midden in een vesting, die bestand is tegen kanons- en bominslagen. In deze kazematten waren de troepen en hun uitrusting veilig en konden zij vanuit schietgaten de vijand bekogelen/beschieten. Siegfried van Lotharingen, de eerste Graaf van Luxemburg, bouwde hier in 963 een kasteel. In de eeuwen erna breidde onder meer de beroemde vestingbouwer Vauban dit uit. Zo’n 35.000 mensen konden er schuilen, onder meer tijdens het Ardennenoffensief in 1944. Zo’n vijftig jaar nadien zette Unesco de kazematten van Bock op de Werelderfgoedlijst. Ze vormen een van de populairste bezienswaardigheden van de stad. Niet te missen dus tijdens je stedentrip Luxemburg!
Villa Vauban
Het kunstmuseum van de stad Luxemburg. Dat is Villa Vauban. Het is gevestigd in een monumentale stadsvilla midden in het Parc Municipal. Dit is een van de groene longen van de stad, ten westen van het oude centrum. De stadsvilla dateert van 1873 en werd gebouwd als woonhuis voor de familie van Jean-Pierre Pescatore (1793-1855), een in zijn tijd bekende politicus, ondernemer (tabak) en filantroop. Het huis werd genoemd naar de beroemde Franse vestingbouwer Vauban, die aan het eind van de 17de eeuw een lijn van forten liet bouwen ter verdediging van de toegangswegen naar de stad. Een van deze forten bevond zich vlakbij de plek waar nu Villa Vauban staat.
Hollands winterlandschap
In Museum Villa Vauban tref je zo’n driehonderd werken van Hollandse, Vlaamse, Franse, Italiaanse en Duitse meesters uit de 17de, 18de en 19de eeuw. Onder de Hollandse en Vlaamse meesters vind je onder meer werk van Jan Steen, Antoon van Dyck en Pieter Breughel de Jongere. Schitterend is de collectie schilderijen uit de romantische 19de eeuw, waaronder een winterlandschap van de Haagse Andreas Schelfhout, in de traditie van de 17de-eeuwse meester Hendrick Avercamp, en de prachtige ‘Moezelvallei’ (bij Schengen) van Barend Cornelius Koekkoek uit 1841. Van de Fransman Eugène Delacroix is het schilderij van een jonge Turk en zijn paard, uit 1825. Naast de vaste collectie biedt het museum jaarlijks thematische exposities van sculpturen, foto’s en schilderijen, in de villa of in de tuin.
De beste reisgidsen
Reishandboek Luxemburg
In onze eigen reisgids nemen we je mee naar de mooiste plekjes van Luxemburg-stad en de rest van het Groothertogdom Luxemburg: Luxemburgse Ardennen, Guttland, Mullerthal, de Moezel en Minett (het Land van de Rode Aarde). Uitgebreide informatie over musea, historische gebouwen, natuurgebieden en, uiteraard, heel veel wandelen. Daarnaast aandacht voor bijzondere logeeradressen, restaurants, de historie, de Luxemburgse taal en de inwoners. (3e, herziene druk 2023).
De leukste hotels
Logeren in Luxemburg-stad
Hotel Vauban ligt heel centraal aan Place Guillaume II en vraagt daar toch geen absurde prijzen voor. De kamers zijn soms klein, modern ingericht, hebben een eigen badkamer en (geregeld) een mooi uitzicht op de stad.
Grand Hôtel Cravat ligt midden in het centrum, net achter Place Guillaume II, in een wijkje dat kleinschalig aandoet. Het hotel doet zijn ‘Grand’ eer aan met een rijk gedecoreerd interieur, fraaie ronde hoek in de gevel, hoge kamers met grote ramen en (soms) een half rond lopend balkon. Dat het daarbij ook ‘vergane glorie’ uitstraalt draagt bij aan de charme. Want de kamers zijn schoon, het personeel is vriendelijk en het is een fijne plek om te logeren.
B&B La Pipistrelle is klein, slechts vier kamers, en gevestigd op een rustige plek in Grund. Stijlvolle inrichting, veel comfort en een vriendelijke ontvangst. Via Booking.com geregeld aanbiedingen.
